Британдық модельер әрі әлемдегі ең танымал дизайнерлердің бірі Вивьен Вествуд өзінің стиль құпиясын ашты: «Киімді ақылмен таңдаңыз, сирек сатып алып, ұзақ уақыт киіңіз». Сондай-ақ оның сән сүйер қауым арасында танымал тағы бір сөзі бар: «Аз киім сатып алып, жақсысын таңдаңыз және бір-бірімен үйлестіріңіз». Өкінішке қарай, адамдардың көпшілігі бұл ережені ұстана бермейді: статистикаға сүйенсек, адамдар киім-кешекке бюджеттің 20%-ын жұмсайды. Десе де көбінің нәтижеге көңілі толмайды: ақша қалмағанымен, әлі де киетін ештеңе жоқ. Бұл гардеробыңыз дұрыс құрылмаған дегенді білдіреді.
Күнделікті тұрмыста қолма-қол ақшасыз сауда жасап, зат сатып алу әрбір қазақстандықтың өміріне етене еніп кетті. Дегенмен биылдан бастап елімізде кәсіпкерлердің аударымдар арқылы төлем қабылдауына шектеу қойылған болатын. Бүгінгі материалымызда қолма-қол ақшасыз төлем жасау жайлы әңгіме өрбітеміз.
Наурыз айының ортасында ЦентрКредит Банкі сұхбаттар топтамасын іске қосты, олардың кейіпкерлері – қазақстандық кәсіпкерлер. Бірінші сұхбаттың кейіпкері Гүлмира Айтымбетова болды. Оның тарихы шабыттандырады: кәсіпкер жалдамалы пәтердегі ательеден өз бизнесіне дейін күрделі жолдан өткен, оның клиенттерінің арасында ірі қазақстандық және халықаралық компаниялар бар. Олардың қатарында – The Ritz-Carlton люкс мейманханалар желісі, Шымкент сыра қайнату зауыты, SMALL супермаркеттер желісі, «Қазақстан» қонақүйі.
Бүгінде GUITEX компаниясы – корпоративтік киім тігу бойынша елдегі ең ірі компаниялардың бірі. Оның тұрақты клиенттері болып табылатын 100-ден астам ұйым бар, ал өндіріс көлемі 60 миллион теңгеге жетеді.
Wildberries, Ozon, Lamoda маркетплейстерінде күн сайын мыңдаған қазақстандық тауарға тапсырыс береді. Мысалы, небәрі бір жыл ішінде Ozon компаниясының ҚР-дағы айналымы 10 есе өсті, ал бір белсенді сатып алушыға шаққандағы тапсырыстардың саны жылына 20-ға жақындады. CDEK курьерлік қызметін пайдаланатын адамдардың саны да аз емес. Сондықтан осы компаниялардың тауар беру пунктін (ТБП) ашу – перспективалы бизнес-идея.
Қазақстанның Еңбек кодексі және еліміздің өзге де заңдары бойынша әр жұмыскерге жыл сайынғы ақылы еңбек демалысы берілуі тиіс, бұл 2025 жылы да жалғасын тауып отыр. Демалыс – бұл жұмыскерге демалып алуға және өз күшін қайта қалпына келтіруге берілетін мүмкіндік. Ал бухгалтер үшін бұл тынымсыз жұмыс: ол барлық құжаттарды (өтініштер, бұйрықтар) реттеп, демалыс түрін ескеріп, Қазақстан заңнамасына сәйкес демалыс күндері мен сомасын есептеуі тиіс.
2025 жылы ҚР-да демалыс күндерін қалай есептейміз?Қандай ерекшеліктер туралы білуіңіз керек? Қазақстан үшін өзекті демалыс түрлерін ескере отырып, осы сұрақтарға жауап береміз.
Сіз бизнес жүргізетін кез келген компаниялар мен жеке тұлғалар – контрагенттер. Бұл ретте жасалатын мәміленің табысқа жетуі тең дәрежеде өзіңізге және серіктестеріңізге байланысты. Бұл тек тексерілген, сенімді әрі жауапты серіктестермен іскерлік қарым-қатынас орнату маңызды екенін білдіреді. Өкінішке қарай, барлық контрагенттер ондай бола бермейді. Серіктеспен жұмыс істеуге болатынын қалай түсінуге болады? Контрагентті тәуекел дәрежесіне тексерген жөн.
Жаңа жылда дәстүр бойынша Қазақстанда жаңа заңнамалық нормалар да «іске қосылады». Мәселен, 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап ҚР-дағы компаниялар өздерінің мамандары үшін ЖМЗЖ (толық жазылуы: жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналары) төлеуге міндетті. Бұл ретте жұмыс берушілер жарналарды 1975 жылғы 1 қаңтардан кейін туған қызметкерлер үшін ғана төлейтінін ескерген жөн.
Жұмыс уақытын тиімді пайдалану, мамандардың еңбек қызметінің ерекшеліктерін ескере отырып, оларға жүктемені оңтайлы бөлу, демалыс уақытын тиімді жоспарлау үшін ҚР-дағы компаниялар өндірістік күнтізбені пайдаланады. Осылайша, 2024 жыл 249 жұмыс күнін қамтиды (бес күн жұмыс істейтіндер үшін), сәйкесінше 117 күн демалыс және мереке күндеріне келеді.
Жаңа 2024 жыл ҚР-дағы бизнес иелеріне кезекті өзгерістер әкелді: мысалы, 1 қаңтардан бастап ЖК мен заңды тұлғалар кірістерін жалпыға бірдей декларациялаудан өтуі тиіс. Бұл, қызмет саласына қарамастан, кәсіпкерлерге қолданылатын бизнес активтерінің өзіндік санағы. Мысалы, кондитерлер мен шағын дүкен иелері де, ірі кәсіпорындардың басшылары да 250-нысан бойынша декларация тапсыруы тиіс.
Жаңа бастаған ЖК үшін бухгалтерия – оңай міндет емес: кәсіпкерлерді қателесіп, бұрыс іс-әрекет жасау және соның нәтижесінде айыппұл мен түрлі мәселеге тап болу мүмкіндігі қаймықтырады. Бухгалтерлік міндеттерді аутсорсингке беру тартымды балама болуы мүмкін, алайда сырттан бухгалтер жалдауды ісін жаңа бастаған бизнесмендердің қалтасы көтере бермейді.
Бірақ бухгалтерияны өз бетінше – дұрыс, тиімді әрі еш тәуекелсіз жүргізуге болады. Мұны қалай жүзеге асыруға болады? Заманауи нұсқалардың бірі – онлайн-бухгалтерия.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік (ЖШС) ретінде компанияның қызметін тоқтату үшін тарату процедурасынан өту керек, ол шамамен төрт айға созылады және мұқият дайындықты қажет етеді.
Айтпақшы, Қазақстанда ЖШС жабу туралы шешімді әрдайы серіктестіктің құрылтайшылары қабылдай бермейді. Кейбір жағдайларда бұл сот шешімі бойынша мәжбүрлі түрде болады. Мысалы, 2023 жылы ҚР-да ЖШС-нің мәжбүрлеп жабылуының жалпы себебі – банкроттық. Басқа себептерге тіркеу рәсімін бұзу жатады (иесі серіктестікті салық органында тіркемеген немесе БСН нөмірін уақытында ала алмаған).
2025 жылы Қазақстанда ЖШС-ні қалай жабуға болады және оны онлайн режимде жасауға бола ма? Жабу үшін қандай құжаттар қажет? Сіз қандай қателіктер туралы білуіңіз керек?
Қадамдық нұсқауды қарастырамыз.
Бүгінде made in China сөзіне көзқарас түбегейлі өзгерді. Біріншіден, ҚХР-да жоғары сапалы тауарлар шығарылады. Екіншіден, жергілікті фабрикаларда зергерлік бұйымдар мен брендтік киімдерден бастап, өнеркәсіпке арналған тұрмыстық техника мен жабдықтарға дейін барлығы дайындалады. Қытайдың жаңа ғана бизнес ашқан немесе қазіргі ісін дамытқысы келетіндер үшін тартымды бағыт болып отырғаны таң қалдырмайды.
Кепiлдi кредит беру – бұл қарыз алушы кредит төлеудi қамтамасыз ету ретiнде жылжымайтын мүлiктi немесе басқа мүлiктi кепiлге беруге мiндеттенетiн кредит беру түрлерiнiң бiрi. Кепiлдi кредит берудiң мақсаттары әртүрлi болуы мүмкiн: жылжымайтын мүлiк, автомобиль сатып алу, үй жөндеу немесе салу, бизнес үшiн жабдықтар сатып алу және т.б.
Егер кәсіпкерге көлікті немесе арнайы техниканы сатып алу қажет болса, ал оған сомасы жеткіліксіз болса, кредит рәсімдеуге болады. Бірақ соңғы уақытта лизингтің танымалдығы артуда. Қаржыландырудың бұл түрі кредитке ұқсас, алайда айтарлықтай айырмашылықтары да бар.
Тауарларды ел аумағы арқылы өткізу көптеген құжаттамаларды рәсімдеуді көздейді. Тауарлардың кейбір топтарына құжат айналымын жеңілдету үшін 2020 жылы Қазақстанда ТІЖ сияқты құжат енгізілді. Ол сондай-ақ салықтық және кедендік әкімшілендіру рәсімдерін жеңілдетуге мүмкіндік береді.
Аяқ нық тұру үшін жаңа бизнес көп еңбек етуі керек: корпоративтік сайт құру, маркетингтік стратегия әзірлеу және жарнамаға қаражат жұмсау. Бұл шаралар әлеуетті тапсырыс берушілерге сіздің компанияңыз туралы білуге мүмкіндік береді. Бірақ мұның басқа да жолы бар: ірі мемлекеттік немесе жеке тапсырыс берушіге тауар сату немесе қызмет көрсету. Бұл артық шығынсыз жылдам әрі тиімді ілгерілеуге кепілдік береді. Дәл осы себептен көптеген бизнесмендер Қазақстанда өз ісін тендерге қатысудан бастайды.
Қазақстан аумағында кәсіпкерлік қызметті заңды түрде жүзеге асыру үшін әр түрлі көлемдегі және мамандандырылған бизнес салық төлеуге тиіс. Мемлекет алған қаражат ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуден бастап мемлекеттік бағдарламаларды іске асыруға дейін (оның ішінде бизнесті қолдау бойынша) түрлі міндеттерді шешуге жұмсалады.
Қазақстанда бизнес үшін қандай салықтар бар? Компаниялар қанша салық төлейді және не үшін төлейді?
Бұл бизнестің беделіне үлкен соққы: кез келген төтенше жағдай мұқият тексеріліп, жұмыс берушінің кінәсі анықталған кезде, қоғамдық наразылықты айтпағанда, оны үлкен айыппұлдар және сотта ұзақ уақыт бойы сот ісі күтеді. Ұйым қызметкерлерін жазатайым оқиғалардан міндетті сақтандыру кәсіпкерді осындай проблемалардан қорғауға көмектеседі.
Заңды кәсіпкерлік қызметті жүргізу үшін заңды тұлғаға, оның ішінде ЖШС-ға банктік ағымдағы шот қажет. Ол көптеген қызметке қол жеткізуге мүмкіндік береді: сіз жеткізушілермен есеп айырыса аласыз, қызметкерлердің жалақысын есептей аласыз, өз шоттарыңыздың арасында ақша аударып, салық аудара аласыз және басқа да аударымдар жасай аласыз.